Sportificering

Beste Leike,

Ja, als je over de media begint….We zitten nu opeens in een sportzomer. Op Radio 1 is de toch al merkwaardige combinatie nieuws, achtergronden en sport voor de komende maanden omgetoverd in sport en tussendoor af en toe iets over niet-nieuws. Het is alsof men in Hilversum de wereld even op vakantie heeft gestuurd. Dus krijgen we het EK voetbal, de Olympische Spelen, de Tour de France en Wimbledon met tussendoor onderbrekingen van onze sportzomer met minder belangrijke onderwerpen zoals vluchtelingen, klimaat, aanslagen, Brexit, economische stagnatie, vertrumping en de opmarsen van Erdogan en Putin.

Ik heb het altijd een beetje gek gevonden dat de verslagen van commerciële activiteiten en de woorden-in-de-mond-leginterviews eromheen werden gemaakt door mensen die zich (sport-)journalist noemen. En daaromheen dan eindeloze praatprogramma’s waarin iedere schijn van onpartijdigheid wordt vermeden.

Sportificering van de samenleving

Nu zou je kunnen denken dat sportjournalistiek geen goed voorbeeld is voor de collega’s die het wereldleed verslaan. Maar als je goed kijkt …René Gude muntte het begrip ‘sportificering’ van de samenleving: de wereld zien als een wedstrijd. Ik vind dat een interessant perspectief. We zijn steeds uit op vergelijking met anderen, willen er beter afkomen, willen winnen. Dus drukken we van alles uit in cijfers, die maken dat ‘objectief’. De peilingen geven politici wekelijkse feedback op hun mediaprestatie, de wetenschapper houdt zijn citatiescore bij, de zzp’er zijn omzet, de ondernemer zijn kwartaalcijfers en beurskoers.

Wie heeft gewonnen?

Kijk eens naar (het verslag van) de presidentsverkiezingen in Amerika: een race tussen twee kandidaten. Volg de race tussen Cameron en Johnson over Brexit. Lees het verslag van een Kamerdebat: steeds vaker gaat het niet over de inhoud, maar over de vraag wie heeft gewonnen. Wie heeft wie hoe klem gezet?

Herinner je je hoe Balkenende Wouter Bos wegzette als een draaier? En weet je nog waarover het ging? Het eerste wel en het tweede niet hè? Zo zie je dat een goed frame eindeloos veel krachtiger is dan inhoud. Balkende–Bos 1-0.

Zie hoe de Zwarte Pietendiscussie verslagen wordt als een wedstrijd tussen twee partijen en hoe knap ze hun standpunten verwoorden en wie er aan de winnende hand is. Het lijkt er bijna op dat journalisten in de leer zijn gegaan bij de sportliefhebbers die zich als hun collega’s voordoen.

Twee deelnemers per wedstrijd

Voor een wedstrijd zijn altijd tenminste twee deelnemers nodig. Zo creëert de journalistiek een tegenpartij om de wedstrijd mogelijk te maken. Is er onder wetenschappers nagenoeg overeenstemming over de opwarming van de aarde, dan gaan de journalisten op zoek naar een dissident die –al dan niet gefinancierd door Exxon- meldt dat het bewijs op drijfzand berust. De argeloze krantenlezer concludeert dat de wetenschap het niet eens is en draait de verwarming nog eens wat hoger. Door deze truc konden tabaksfabrikanten jarenlang wegkomen met het idee dat de relatie roken-kanker dunnetjes was.

Spreek de verslaggever er eens op aan. ‘Hoor en wederhoor’, hoor je dan. Mooi als het over meningen gaat, maar dodelijk als het feiten betreft. Iedereen heeft recht op zijn eigen mening, maar toch niet op zijn eigen feiten?

Geen verantwoordelijkheid

Een andere standaardreactie is dat je de journalist wegdraait met de verdedigingslinie dat hij alleen maar verslag doet: “oh, hebben wij het weer gedaan!”. De journalist als een soort neutrale figuur die geen verantwoordelijkheid draagt voor wat hij vertelt of in zijn straatinterviewtjes laat vertellen.

En toch selecteert hij de hele dag wat hij wil melden, maakt hij keuzes, maakt hij het spannend en probeert hij zijn eigen wedstrijd te winnen. Die van kijkcijfers, oplagen, of een Tegel- of Pulitzerprijs. En die sportjournalist?

Prijzen

“De Nederlandse Sport Pers heeft drie nieuwe onderscheidingen in het leven geroepen, naast de bestaande NSP Sportpersoonlijkheidsprijs 2015 en NSP Sportfoto van het Jaar. Aan de prijzenreeks worden Sportjournalist van het Jaar, De Sportnext Prijs voor het Sportjournalistieke Talent van het Jaar en het Sportevenement van het Jaar toegevoegd. De prijzen worden uitgereikt op 11 januari tijdens het Sport & Media Nieuwjaarsdiner 2016 in Rotterdam. Producties kunnen worden ingestuurd tot 23 december”

Ik bedoel maar.

Groet,  Jaap